Orangerie
De Wintertuin is een voormalige tropische kas, die aanvankelijk is gebouwd als orangerie.
Een oranjerie werd gebouwd om te kunnen pronken met de dure en exotische bomen die uit verre landen en kolonies werden overgebracht. Vanwege het klimaat is het in Noord-Europa niet mogelijk buitenshuis tropische of subtropische planten en bomen te houden. Deze worden daarom in kuipen geplant, zodat ze in de winterperiode binnen kunnen worden gezet.
De Wintertuin bevindt zich in het Cantonspark waarin door de schatrijke Amsterdammer August Janssen (1865-1918) een zogenaamde overtuin werd aangelegd. De tuin hoorde bij zijn in 1910 gebouwde huize Canton aan de overzijde van de Javalaan. Op reizen naar Nederlands-Indië, waar hij de plantages van zijn vader bezocht, was August Janssen zeer onder de indruk van de weelderige ongerepte jungle. Om zijn gasten in diezelfde paradijselijke sfeer te kunnen ontvangen, liet hij in 1914 een grote tropische kas bouwen van glas en staal. Palmen, bananenplanten en andere exoten liet Janssen importeren uit Nederlands-Indië.
De Baarnse wintertuin was gezien zijn afmetingen on-Nederlands. In de stukken die bewaard zijn gebleven, wordt de wintertuin in 1919 beschreven als „een zeer groote, buitengemeen fraaie en modern ingerichte palmenkas of wintertuin met centrale verwarming en elektrisch licht in 1914 en 1915 gebouwd”.
Na het overlijden van August Janssen in 1918 werd het park inclusief de kassen geschonken aan de Staat der Nederlanden onder de conditie dat het park met de kassen ten minste vijftig jaar lang ten dienste zouden staan aan het onderwijs. Deze bestemde als botanische tuin voor de Rijksuniversiteit Utrecht. Er werden bananen en koffiestruiken gehouden en een grote verzameling Bromelia uit Zuid-Amerika.
Tussen 1918 en 1987 liepen er dagelijks studenten en professoren, was er een leslokaal in het park, gespecialiseerde kassen en zorgvuldig aangelegde systeemtuin. Het was het terrein van beroemde biologen, zoals Johanna Westerdijk (de eerste vrouwelijke hoogleraar in Nederland ) en August Adriaan Pulle.
De Wintertuin – de grootste van Nederland – is gebouwd op het zuiden, zodat planten ook ’s winters voldoende licht en warmte konden opvangen. Ze is van cultuurhistorische waarde vanwege de voormalige botanische functie en van architectuurhistorische waarde vanwege de gaafheid en zeldzaamheid van het bouwtype en vanwege de constructie en het materiaalgebruik. Het is van situationele waarde vanwege de prominente ligging in het Cantonspark..
In 1987 stootte de Universiteit van Utrecht de wintertuin af en kwam de kas voor 1 gulden in bezit van de gemeente Baarn. Nadat de Wintertuin een aantal jaren leeg stond en als galerie was gebruikt, kon deze in 2012 met rijkssubsidie worden opgeknapt.
Begin 2017 werd het Baarnse Experience Design Bureau Living Story na een uitvoerige selectie procedure verkozen tot nieuwe exploitant van de kas. De ambitie was om het bijzondere gebouw na 100 jaar weer open te stellen voor publiek.
Dat heeft na 2 jaar van intensieve voorbereiding, geresulteerd in wat het nu is: Een theetuin & terras en twee bijzonders escaperooms, die in alle opzichten geworteld zijn in de historie en het karakter van de locatie. Wintertuin Experience, zoals de volledige naam nu luidt, opende haar deuren op 1 mei 2019.
Theetuin & Terras
In 2019 heeft de Gemeente Baarn een terras laten aanleggen over de volledige breedte van de kas. Het is één van de maatregelen van de grote renovatie van Cantonspark- waarover uitkijkt vanaf het terras van de Wintertuin.
Omdat de Wintertuin op het zuiden gebouwd is, is het volledige terras dat ook. De Wintertuin ligt een meter hoger dan het park, waardoor je vanaf het terras een prachtig uitzicht hebt over het park.
Het terras heeft een beperkt aantal zitplaatsen. Daar is bewust voor gekozen. Door de gespreide opstelling, het uitzicht op het park en de orangerie als decor, wordt een uurtje op het terras een bijna tijdloze ervaring; Je zou je zo in 1929 kunnen wanen.
De inrichting van de Wintertuin, het terras en zelfs de kaart, hinten op 3 subtiele verwijzingen: (1) De geschiedenis en het botanische karakter van de Wintertuin, (2) de met band met Nederlands-Indië (via de eerste eigenaar; August Janssen, en botanicus professo A.A. Pulle die eveneens reizen maakte naar Nederlandse koloniën), en (3): Art Deco; de stijl van de tijd waarin technologie, exploratie en artistieke vernieuwing worden omarmt.
Living Story duidt de stijl van de Wintertuin zelf als ‘pretentieloze allure’; Er wordt geknipoogd naar de grandeur van vervlogen tijden waarbij aandacht, rust en ‘de tijd nemen’ net zulke belangrijke waarden zijn als de spirit van vernieuwing, nieuwsgierigheid en optimisme.
Als je op het terras zit, merk je dat aan de bediening die de tijd voor je neemt. Maar ook aan de kaart. Er wordt bijvoorbeeld een selectie losse theemelanges geserveerd, die je je zelf kunt scheppen. De losse blaadjes moeten 2-5 minuten trekken (afhankelijk van de samenstelling), waardoor de slow-tea je dwingt om rustig aan te doen. Ook de verse bonenkoffie, cappuccino of latte macchiato worden ter plekke met de hand gemaakt. Het kost meer tijd, maar dat maakt de smaak meer de moeite waard.
Diezelfde kwaliteit zit in taartjes en ijs van lokale patisserie Min7 en de (uitsluitend) biologische kwaliteitswijnen van het eveneens Baarnse Wijnhuis Vinoblesse. De kaart heeft ook een bescheiden selectie cocktails, waaronder de Elixir huiscocktail (gemaakt met groene Chartreuse, een likeur met 130 medicinale en aromatische kruiden, planten en bloemen), die is ontworpen om te drinken zonder of mét het Elixir dat je als groep brouwt in de escape room.
